نزهت نامه علایی نوشته شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (اختصاصی)
نزهت نامه علایی نوشته شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (اختصاصی)
فرمت: PDF
زبان: فارسی
حجم: ۱۰۵ مگابایت
تعداد صفحات ۲۹۲
نوع نگارش: خطی
نمونه کیفیت: کلیک کنید
اطلاعات نسخه: این نسخه در سال ۱۹۲۶ در اختیار کتابخانه سر ویلیام اولسر قرار گرفته است، ممکن است به علت قدیمی بودن نسخه برخی کلمات و یا صفحات ناخوانا باشند.
توضیحات:
نزهت نامه علایی نوشته شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (اختصاصی): نزهت نامه علایی دائره‌المعارفی است دربارهٔ مسائل مختلف علمی و ادبی و تاریخی که شهمردان بن ابی‌الخیر رازی برای یکی از امرای بنی کاکویه به نام علأالدوله ابوکالیجار گرشاسپ بن علی بن فرامرز از آل کاکویه (۵۱۳–۴۸۸ قمری) (امارتش از ۱۰۹۵ تا ۱۱۱۹) حاکم در یزد، تألیف کرده است. این کتاب یکی از اولین کتابهایی است که دربارهٔ علوم طبیعی به زبان پارسی نوشته‌شده‌است؛ ولی با وجود اهمیت آن که از کهن‌ترین متون کهن پارسی است توجه لازم به آن نشده‌است. با توجه به شواهد موجود در کتاب، تاریخ تألیف آن باید بین سال‌های هجری برابر سال‌های ۱۱۰۲–۱۰۹۷ میلادی انجام شده‌باشد. بنا به اظهار خود نویسنده، برای نگارش کتاب بیش از صد جلد کتاب مطالعه کرده‌است و یک سال را صرف تدوین آن ساخته‌است.
اهمیت نزهت نامه علایی:
- این کتاب از اولین دانشنامه‌های فارسی است. اولین کوشش‌ها برای طبقه‌بندی علوم می‌باشد.
- کتاب بیانگر میزان دانش عمومی دربارهٔ علوم متداول زمان خود است.
- از نظر سبک نگارش، این کتاب نشان‌دهنده مرحله دگرگونی زبان فارسی از مرحله سبک چهار قرن اول اسلام تا سبک های معرب قرن های بعدی می باشد.
تأثیر نزهت نامه علایی:
حدود نود سال پس از تحریر نزهت نامه علایی، ابوبکر مطهر جمالی یزدی در مقدمه کتاب خود فرخ‌نامه می‌نویسد: «جماعتی از اقران … پیش این ضعیف شدند. یکی از ایشان تمنای مطالعه نزهت‌نامه علایی که شهمردان الموستوفی جمع کرده‌است یادکرد. درحال، حاضرکردم و آن را تأمل می‌کردند و به چشم اعزاز و اکرام می‌نگریستند. درخدمت ایشان برخود واجب کردم که به موجب آن کتابی سازم نام آن فرخ نامه جمالی از کتب متفرق که از این انواع باشد و هر آنچه در نزهت‌نامه باشد الی ماشاالله.»
همچنین مؤلف کتاب تاریخ یزد که حدود چهارصدسال پس از شهمردان می‌زیست، در کتاب به خود به نزهت نامه علایی اشاره نموده و آن را با سیرالملوک خواجه نظام‌الملک و شاهنامه فردوسی از مراجع خود ذکرکرده‌است (تاریخ جدید یزد به اهتمام ایرج افشار. چاپ ۱۳۴۵. صفحه ۵).
افسانه‌هایی نیز در این کتاب وجود دارد که مانند عجایب نامه‌هاست. ۷۰ سال پس از تألیف نزهت‌نامه، محمد بن محمود بن احمد طوسی، کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات را در سال‌های ۵۷۴–۵۶۲ قمری برابر ۱۱۷۷–۱۱۶۶ میلادی تألیف کرده‌است. هرچند در کتاب اشاره مستقیمی به کتاب شهمردان نشده‌است، ولی از برخی فصول آن چنین برمی‌آید که با آثار شهمردان آشنا بوده‌است.
محتوا:
علوم مختلف ازجمله نجوم، ریاضی، هندسه، کیمیا، طب، منطق، مردم‌شناسی، حیوان‌شناسی و معدن شناسی تشکیل دهندهٔ اهم مطالب کتاب است.
طبقه‌بندی فصل‌ها:
این کتاب در دو قسم نوشته‌شده‌است که هر قسم شامل ۶ مقالت است و هر مقالت خود به چند باب تقسیم می گردد:
در خواص منافع و طبایع مردم و حیوانات از سباع و وحوش و بهایم و طیور و هوام و حشرات زمینی و آبی و اشجار و نبات و اجساد و جواهر و احجار
مقالت اول در کیفیت تأثیر خواص و طبع اخلاق و منفعت اعضا مردم.
مقالت دوم دربارهٔ چهارپایان و وحوش و بهایم.
مقالت سوم مرغان.
مقالت چهارم هوام و حشرات.
مقالت پنجم اندر اشجار و حبوب و نبات و گیاه.
مقالت ششم در اجساد و جواهر و احجار.
در چند خواص سبایع و فواید از علوم حسابی و نجومی و شناختن و دانستن هریک و چند حکایات و از اعمال پراکنده که به صنعت‌دست پیوندد. بعلاوه در این قسم فصولی دربارهٔ داستان‌های شاهنامه و همچنین حکومت علی بن ابی‌طالب وجود دارد.
مقالت هفتم در اجساد چهارگانه و فصولی که به آسمان تعلق دارد زمان و مکان.
مقالت هشتم در چند نوع از علوم.
مقالت نهم در علم فراست و دانستن؛ (اعضای بدن).
مقالت دهم در عالم علوی.
مقالت یازدهم در تعبیر رؤیا.
مقالت دوازدهم در چند نوع علمی و عملی کیمیا خضاب (رنگ).
برای مثال تقسیم بندی مقالت پنجم که در باب کشاورزیست:
مقالت پنجم – اندر نبات و اشجار و حبوب که شامل هشت باب می‌شود:
باب اول اندر میوه و درختان با ساق
باب دوم اندر درختان مشموم و سپرغم که ده جنس است.
باب سوم چند جنس از درخت و نبات
باب چهارم اندر پالیزه و تره که بیست و دو جنس است.
باب پنجم اندر شناختن آمدن باران و زمستان و سرما
باب ششم اندر گزیدن گاو نیک
باب هفتم در نگاه داشتن درخت و بر و نهال
باب هشتم اندر بازداشتن آفت‌ها
“داس که بدو شاخ رز بزنند بخون خرس یا بخون بزغ بیندایند کرم در آن شاخ نیفتد که بدو بریده باشند. آب شاخ رز بوقت بریدن بگیرند و با سیکی بیامیزند و در کوزه‌ای کنند و در میان رز بنهند ملخ آنجا نشود.”
کتابهایی که در توضیح این کتاب نام برده شدند نیز قابل تهیه می باشند (کلیک کنید):
نزهت نامه علایی دانلود نزهت نامه علایی خرید نزهت نامه علایی نسخه خطی نزهت نامه علایی نزهت نامه علایی نزهت نامه علایی دانلود نزهت نامه علایی خرید نزهت نامه علایی فروش نزهت نامه علایی کتاب نزهت نامه علایی کتاب نزهت نامه علایی نزهت نامه علایی دانلود نزهت نامه علایی خرید نزهت نامه علایی نسخه خطی نزهت نامه علایی نزهت نامه علایی نزهت نامه علایی دانلود نزهت نامه علایی خرید نزهت نامه علایی فروش نزهت نامه علایی کتاب نزهت نامه علایی کتاب نزهت نامه علایی کتاب نزهت نامه علایی دانلود نزهت نامه علایی
فایلهای ویژه ما را نیز فراموش نکنید: ورود به بخش فایلهای کتب ویژه سایت
پس از نوشتن نظرتان در مورد این فایل، به طور خودکار کد تخفیف ۱۰ درصدی به شما ایمیل خواهد شد
